Από τα έθιμα του λαού
Σας γελάσανε ποτέ; Αν πείτε όχι, σίγουρα θα είναι ψέμα. Γιατί όλοι λίγο πολύ την έχουμε πάθει μια από τις τόσες πρωταπριλιές που πέρασαν από τη ζωή μας.
Το πρωταπριλιάτικο ψέμα είναι ένα από τα πιο ζωντανά και αγαπητά έθιμα στον κόσμο, να λέγονται δηλαδή ψέματα και να στήνονται καλοπροαίρετες φάρσες στους αφελείς που, για κακή τους τύχη, έτυχε να ξεχάσουν τι μέρα είναι. Τα ψέματα αυτά είναι έξυπνα, γίνονται με καλή διάθεση και, όσο «τσουχτερά» κι αν είναι, είναι πάντα ευπρόσδεκτα.
Κι ενώ όλοι σκεφτόμαστε το έθιμο αυτό κι όλοι από μέρες πριν σκεφτόμαστε τι να κάνουμε για να ξεγελάσουμε τους άλλους ή τουλάχιστον προσπαθούμε τη μέρα εκείνη να «έχουμε το νου μας» μη μας γελάσουν, ελάχιστοι όμως αναρωτηθήκαμε για την καταγωγή του εθίμου αυτού.
Αναμφισβήτητα δεν πρόκειται για ελληνικό έθιμο. Και η σιγουριά αυτή δεν πηγάζει από την πεποίθηση ότι οι συμπατριώτες μας δεν συνηθίζουν τα ψέματα (άλλωστε μια έξυπνη φυλή σαν τη δική μας είναι αδύνατο να μη χρησιμοποιήσει κάποτε και τη σωτήρια μέθοδο του ψέματος για να ξεφύγει από μια δύσκολη θέση ή να καλύψει μια τυχόν στραβοτιμονιά). Φαίνεται όμως πως οι γείτονές μας Ευρωπαίοι είναι περισσότερο καυχησιολόγοι από μας, αν βέβαια δεχτούμε τις απόψεις των μελετητών της ιστορίας και των λαϊκών παραδόσεων.
Οι σοφοί λοιπόν αυτοί υποθέτουν πως το έθιμο του πρωταπριλιάτικου ψέματος προέρχεται από τους κελτικούς λαούς, δηλ.τους λαούς της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης, που τη μέρα αυτή ξεκινούσαν να ψαρέψουν στις βόρειες θάλασσες. Και όπως συμβαίνει με τους κυνηγούς που τερατολογούν με τις φανταστικές επιτυχίες τους σε θηράματα, έτσι κι αυτοί συνήθιζαν να λένε μεγάλα ψέματα για χώρες που είδαν και ψάρια που έπιασαν. Έτσι δικαιολογείται και το γεγονός ότι οι Γάλλοι αποκαλούν την πρωταπριλιά «απριλιάτικο ψάρι».
Στη χώρα μας παλιότερα ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένο το «γέλασμα». Δυστυχώς όμως και αυτό,όπως και πολλές άλλες λαϊκές συνήθειες και ωραιότατα έθιμα, τείνει να εξαφανιστεί. Κάθε χρόνο όλο και λιγότερος είναι ο αριθμός αυτων που την «παθαίνουν», επειδή απλούστατα ανάλογη μείωση παρατηρείται και στον αριθμό αυτών που σπάζουν το κεφάλι τους να βρουν ένα γουστόζικο αστείο.
Να πώς σχολίασε ο ποιητής Ιωάννης Πολέμης(1862-1924) το έθιμο της πρωταπριλιάς:
Να μη μ’ανοίξεις σήμερα
Την άσπρη σου αγκαλιά,
Μη με κοιτάξεις σήμερα
Με τα γλυκά σου βλέμματα
Και μη μου πεις πως μ’αγαπάς…
Γιατί ειν’ πρωταπριλιά
Και θα νομίζω,αγάπη μου,
Πως μου το λες στα ψέματα.
Αν τη φετεινή πρωταπριλιά σας βρουν χαλαρό και σας γελάσουν, μη σας πειράζει. Παρηγορηθείτε με τη σκέψη πως και ο ίδιος ο Ναπολέοντας την έπαθε μια πρωταπριλιά από την Ιωσηφίνα, όταν ο ταχυδρόμος του έφερε από μέρους της ένα μεγάλο δέμα. Περίεργος άνοιξε το κουτί και μέσα βρήκε ένα μικρότερο και μέσα σ’αυτό κι άλλο κι άλλο κι άλλο… Στο τελευταίο κουτάκι, που δεν θα ήταν μεγαλύτερο από ένα σπιρτόκουτο, η ίδια η Ιωσηφίνα είχε κεντήσει τη λέξη «πρωταπριλιά»!
