Ένα αποκριάτικο έθιμο του χωριού Εμμ. Παπάς.

Ήταν, λέει, Κυριακή Αποκριάς κι εγώ κοριτσάκι, που έτρεχε από γειτονιά σε γειτονιά, όπου υπήρχε φωτιά, περιμένοντας όλο αγωνία να με ματιάξουν…

Για τους κατοίκους του Εμμ. Παπά η εικόνα αυτή είναι πολύ οικεία, γιατί έτσι συνέβαινε κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Σε κάθε γειτονιά, όπου υπήρχε ένα πλάτωμα, οι νέοι έφερναν τα ξύλα που είχαν συγκεντρώσει μέρες πριν και άναβαν μια μεγάλη φωτιά, ώστε να ξεκινήσει το τελετουργικό του «ματιάσματος» ή του «κούσασι». Τι ήταν το μάτιασμα; (Καμιά σχέση με τη βασκανία). Ήταν ένα ιδιότυπο προξενιό που τελούνταν ως εξής:

Η υπεύθυνη ομάδα της φωτιάς εν χορώ απήγγειλε δυνατά: 

Ιέέέ…Γιάννης (τάδε)

Κούσασι, κούσασι (ακούς εσύ, ακούς εσύ)

Γέρου παπαγέρου

Να πάνουμι στ´άλας

Να γυρίσουμι απού τ´άλας

Να πας κι συ στ´άλας

Κι Γιάννης (τάδε) να πάρ´ ντ´ Μαρία (τάδε).

Καηκι τ´παπά αχυρώνα!

Λόγια ακατανόητα ίσως για τον μη μυημένο, είχαν όμως κάποιο συμβολισμό, σύμφωνα με τον δάσκαλο και σπουδαίο λαογράφο του χωριού μας Γεώργιο Βοζιάνη:

Η ιαχή Ιέεεε δείχνει θρίαμβο για ό,τι θα ακολουθήσει. Στη συνέχεια η επίκληση στον γέρο, που ήταν το πιο σεβάσμιο πρόσωπο και ο αρχηγός κάθε σπιτιού. Να πάμε στ´άλας, όπου άλας είναι η ουσία της υπόθεσης, εν προκειμένω το σπίτι της κοπέλας, να πας κι εσύ, δηλαδή ο προξενευόμενος, να ζητήσεις το χέρι και τέλος πάλι ο θρίαμβος, κάηκε του παπά η αχυρώνα, δηλαδή κάηκε το πελεκούδι.

Στη συνέχεια έχουμε «μάτιασμα» και άλλων αγοριών και κοριτσιών μέχρι το βράδυ που σβήνει η φωτιά. Φυσικά, ήταν πολύ πιθανόν σε άλλες φωτιές ο νέος ή η νέα να ματιαστεί με άλλο πρόσωπο.

Η όλη τελετή του ματιάσματος, του κούσασι, είχε βέβαια κάτι από τον σκωπτικό χαρακτήρα στο πνεύμα της Αποκριάς, επιτελούσε όμως και ένα κοινωνικό έργο. Έβαζε ιδέες στους νέους και τις νέες για τα υποψήφια ταίρια τους, έκανε προτάσεις σαν προξενήτρα ή έβγαζε στη φόρα κάποιους δεσμούς που ήταν μέχρι τότε κρυφοί και μ´αυτόν τον τρόπο επιταχυνόταν η επισημοποίηση.

Όπως και νά ταν, παρόλο που ήμασταν τότε μικρά για παντρολογήματα, όμως μας άρεσε να τρέχουμε από φωτιά σε φωτιά για να δούμε αν θα μας ματιάξουν με τον συμμαθητή που είχαμε βάλει στο μάτι…

Σήμερα το έθιμο αυτό αναβιώνει με μια μόνο φωτιά στην κεντρική πλατεία χάρη στο φιλότιμο και τις άοκνες προσπάθειες του πολιτιστικού συλλόγου, που προσπαθεί να κρατήσει την παράδοση ζωντανή. Και στα πλαίσια του συγκερασμού του παλιού με το νέο, μετά το μάτιασμα ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί και κεράσματα. Δεν είναι κακό, δεν είναι όμως το κούσασι που έζησα ως παιδί και που ονειρεύτηκα…